汪亭友：中国特色社会主义不断取得重大成就，在全世界树起一面令人向往的旗帜

Республика Албани
алб. Republika e Shqip?ris?
Байракх Х?ост
Девиз: ??алб. Ti, Shqip?ri, m? jep nder, m? jep emrin Shqiptar" ?Ахьа, Албани, ло суна сий, Албанхо ц?е ло суна ахьа??
Албанин Гимн
Маьрша йаьлла терахьаш	1912 шеран 28 ноябрехь (Хункар-махках)
Официалан мотт	албанойн
Коьрта г?ала	Тирана
Йаккхий г?аланаш	Тирана, Шкодер, Влёра, Дуррес, Эльбасан
Урхаллин тайпа	Парламентан республика
Президент Министрийн кхеташонан председатель Халкъан гуламан председатель	Байрам Бегай Эди Рама Гламоз Ручи
Латта
? Шадерг	28 748 км2 (144-г?а дуьненахь)
? % хина т?ехле	4,8%
Бахархой
? Мах хадор	▲2 876 591 стаг
ДЧС
? Шадерг (2018)	38,3 млрд долл.
? Х?ораннан а сина	12 484 долл.
АДКИ (2019)	▲ 0,791 (лакхара; 69-г?а меттиг)
Бахархойн ц?ерш	Албанхой, албанхо
Ахча	лек (ALB, код 8)
Интернет-домен	.al
Код ISO	AL
Код МОК	ALB
Телефонан код	+355
Сахьтан аса	+2
Автомобилийн некъаш	аьтту аг?ора
Викиларми чохь медиафайлаш

Алба?ни (алб. Shqip?ria), юьззина официалан кеп — Респу?блика Алба?ни (алб. Republika e Shqip?ris? [??pu?blika ? ?cip???i?s]), — Балканийн ахг?айренан малхбузен декъера пачхьалкх. Бахархой, 2017 шеран 1 январехь, Албанин статистикин институтан хаамашца, бу 2 876 591 стаг, мохк — 28 748 км2. Бахархойн барамца дуьнанахь 136-г?а меттигехь а, майдан барамца 139-г?а меттигехь а йу.

Коьрта шахьар — Тирана. Пачхьалкхан мотт — албанойн.

Албани — унитаран пачхьалкх, парламентан республика. 2017 шеран 24 июлехь дуьйна Албанин президент ву Мета Илир, премьер-министран дарж 2013 шеран 15 сентябрехь дуьйна д?алаьцна Рама Эдис. ?Economist Intelligence Unit? хьаьжча, 2018 шарахь мехкан Демократин индексан классификаци йира гибридан раж аьлла.

Административан-мехкан декъадаларан аг?ора йекъало 12 областан.

Лаьтта Европин къилба-малхбалехьа Адриатикин а, Ионийн х?ордашна йисттехь. Отранто хидоькъено Албани къастайо Италех. Къилбаседа-малхбалехь доза ду Сербица а, цхьаццамма къобал йина Республика Косовоца а, къилбаседа-малхбузехьа — ?аьржаламанчоьнца, малхбалехьа — Къилбаседа Македоница, къилба-малхбалехьа — Желтойчоьнца.

Албани, цхьаццамма къобал йина Республика Косовоца, Босница а, Герцеговиница а цхьаьна мог?ара, Европин мехках алсама бусалбанаш болучех цхьаъ йу.

Албани — НАТОн декъахо йу 2009 шарахь дуьйна. ЕБ йукъайаха официалан кандидат йу (2014 шарахь дуьйна).

Этимологи

Коьрта йаззам: Албани (топоним)

?Албани? топоним схьаяьлла йуккъераб?ешерийн мехкан латинан ц?арах. Иза схьаяьлла хила тарло иллирийн тайпанах албанех (алб. Alban?t), иза билгала даьккхина Искандрин географо а, астрономо а Птолемейс, вайн эран 150 шарахь, цунна т?ехь гайтина, Дуррес г?алин къилбаседа-малхбалехьа лаьтташ йолу, Албанополис г?ала. Цунах схьаяьлла хила тарло йуккъераб?ешерийн нах беха меттиган ц?е Албанон я Арбанон, х?етте а хьалха Албанополис хиллачу меттигехь йу ала шеко йоцуш ала йиш йац. XI б?ешарахь язйинчу шен исторехь, византийн историко Атталиат Михаил дуьххьара хьахабо албанойш, 1043 шарахь Константинополан дуьхьала г?аттамехь дакъалаьцна, Диррахин герцоган куьйгак?елара арбанитайш. Йуккъерачу б?ешерашкахь албаноша шайн мехках олура Арбери (алб. Arb?ri) я Арбени (алб. Arb?ni), ткъа шайха — Арберешаш (алб. Arb?resh?) я арбенешаш (алб. Arb?nesh?).

Х?инца албаноша шайн махках олу Shqip?ri я Shqip?ria. XVII б?ешарахь Shqip?ria топонима а, этносан Shqiptar? катойконима а хан заманца хийцира Arb?ria а, Arb?resh а. Shqip?ria а, Shqiptar? а шуьйра туьду ?Аьрзунийн латта? а, ?аьрзунийн бераш? а олий. Иштта Shqip?ria, цхьаьна версица, схьайолу албанойн дашах ?shqip? — ?ойла йийцар?. Слависта А. М. Селищевс ч?аг?до, иза схьадаьлла орамах — ?shqe?, цуо билгалдоккху ?славянаш? (Shqerí — албанойн shqa<*skla, дукх. т. — shqe), иза Балканан лар йу славянийн VI—VII б?ешерашкара колонизацех йисина.

Физикин-географин хьал

Албанин карта

Коьрта йаззамаш: Албанин географи, Албанин пайден маь?данаш

Албани лаьтта Балканийн ахг?айренан т?ехь Къилба Европехь, д?алоцу 28 748 км2 майда. Къилбаседа-малхбузе аг?ора Адриатикин х?ордан хиш ду, къилба-малхбузехьа — Ионийн х?ордан хиш. Ший а х?орд Лаьттайуккъера х?ордан дакъа ду. Малхбузен декъехь йу чутаь?на область, йисинарг (70 % гергга) — ламанийн а, хьаннийн а к?ошташ.

Мехкан латта лаьтта 42-г?а а, 39-г?а а къилбаседа шораллашна йукъахь, ткъа иштта малхбален дохаллин 21-г?а а, 19-г?а а меридианашна йукъахь. Албанин къилбеседа йисттера меттиг йу Вермош эвла (42°35’ къ-с. ш.), къилбан йист — Конисполь (39°40’ къ-с. ш.). Мехкан малхбузен йист — т?ехь адам доцу г?айре Сазани (19°16’ м-бал. д.), малхбелен йист — Верник эвла (21°1’ м-буз. д.). Албанин уггаре лекха Ламанан бохь — Кораб лам (2764 м). Малхбузера малхбалехьа йохалла 148 км ю, къилбаседехьара къилбехьа — 340 км.

Албанин регионаш

Регион	Бахархой (2001 ларар)	Майда(км2)	Коьрта г?ала
Берат	193 855	1 802	Берат
Влёра	193 361	2 706	Влёра
Гирокастра	114 293	2 883	Гирокастра
Дибра	191 035	2 507	Пешкопи
Дуррес	247 345	827	Дуррес
Корча	266 322	3 711	Корча
Кукес	112 050	2 373	Кукес
Лежа	159 792	1 581	Лежа
Тирана	601 565	1 586	Тирана
Фиери	384 386	1 887	Фиери
Шкодер	257 018	3 562	Шкодер
Эльбасан	366 137	3 278	Эльбасан

Экономика

Арахьара махлелор

Экспорт 2017 шарахь — 2,39 млрд $: мачаш, хромитан маь?да, ферролалам, аьрга мехкдаьтта, юьртабахаман сурсаташ (коьртаниш стоьмаш, хасстоьмаш, тонка).

Коьрта эцархой: Итали — 48 % (1,15 млрд $), Цийчоь — 7,4 % (177 млн $), Испани — 5,3 % (127 млн $), Франци — 4,7 % (113 млн $), Германи — 4,7 % (111 млн $).

Импорт 2017 шарахь — 4,21 млрд $: автомобилаш а, кхин г?ирсаш, мехкдаьттсурсаташ, молханаш, даьхний а, даьхнийн сурсаташ а, текстилан а, хьаштонан а сурсаташ.

Коьрта латториш: Итали — 30 % (1,28 млрд $), Туркойчоь — 9,9 % (416 млн $), Желтойчоь — 9,7 % (391 млн $), Германи — 8 % (336 млн $), Цийчоь — 7,4 % (311 млн $).

Транспорт

Мехкахула лела маршрутан таксеш, автобусаш, церпошташ. Маршрутан таксех кхузахь ?фургон? олу, — уггаре дукха лело транспортан тайпа. Уьш йу исс я шийтта меттиг йолу к?айн-ц?е бесара мини-автобусаш, новкъа йолу ерриг меттигаш д?алаьцча. Х?ора г?алахь йу цхьаъ я масех ?фургонийн? станци.

Муниципалан автобусаш лела шен рожехь, билгалчу хенахь. Уьш лела, дукха хьолахь, делкъал т?аьхьа 3—4 сахьт даллалц.

Албанин г?алашна йукъахь лела таро йу ц?ерпоштан т?ехь. Ц?ерпоштнекъо вовшахтосу Тирана, Дуррес, Шкодер, Поградец, Влёра, Эльбасан. Уггаре дукха леларш хуьлу Тиранин а, Дурресан а йукъахь — йалх ц?ерпошт дийнахь. Вукха аг?онашка йоьду цхьа-ши ц?ерпошт дийнахь-бусий.

Телефонан з?е

Махкахь болх беш йу кхоъ улхан оператор: Eagle Mobile, Vodafone, AMC Mobile.

Литература

• Албания, европейская // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
• Abrahams, Fred. Modern Albania: From Dictatorship to Democracy in Europe(ингалс.). — NYU Press, 2015. — P. 384. — ISBN 978-0-8147-0511-7.
• Chamoux, Fran?ois. Hellenistic Civilization. — Oxford, United Kingdom : Blackwell Publishing, 2003. — ISBN 0-631-22242-1.
• Wilkes, John. The Illyrians. — Oxford, United Kingdom : Blackwell Publishing, 1995. — ISBN 0-631-19807-5.
• Wilson, Nigel Guy. Encyclopedia of Ancient Greece. — New York, New York and Oxford, United Kingdom : Routledge (Taylor & Francis), 2006. — ISBN 978-0-415-87396-3.

Хьажоргаш

• kryeministria.al — официалан сайт Албании
•  Викиларма: Атлас: Албани 
• Официальный туристический портал Албании
• Албани каталог чохь йу хьажоргаш Open Directory Project (dmoz).