QFII现身29家公司十大流通股东 新进和增持17股
| Футбол | |
|---|---|
 | |
| Амал | |
| Категори | командин ловзар |
| Г?ирс | футболан буьрка |
| Цхьалг?а къийсамаш | |
| Дуьненан чемпионат | 1930 шо |
| Дуьненайукъара федераци | |
| Ц?е | ФИФА |
| Кхоьллина шо | 1904 шо |
| Веб-сайт | FIFA.com |
| Кхуьнца йолу проекташ | |
Футбо?л (инг. football схадаьлла foot ?ког? + ball ?буьрка?) — мостаг?чун кевнашна когашца я кхечу дег?ан меженашца (куьйгаш доцург) дуьхьала йолу командел алсама буьрка чутоха ?алашо йолу командин спортан тайпа.
Тахана ю дуьненахь уггаре г?араяьлла а, массийн а спортан тайпа[1][2][3].
Оцу ловзарех ловзучух олу футболи?ст.
Ловзаран ц?е
[б?аьра нисйан | нисйан]ФИФАс а, Дуьненайукъара олимпийн комитето лелайо ?футбол? дуьненайукъара ловзаран официалан ц?е йина.
Юьззина ингалсметтан ловзаран ц?е, ?association football? (?футбол Ассоциацин бакъонашца?), иза хаьржина ингалсан Футболан ассоциаци йиллинчул т?аьхьа 1863 шарахь, иза кхечу футболан тайпанех къасторхьама. Оцу хенахь яра, масала, регби-футбол (?rugby football?, ?футбол Рагби ишколан бакъонашца?), цунах куьйгашца ловза а мегара. Хан мел йоьду ловзаран еха ц?ераш яцъян йолийра къамелехь а, зорбанехь а. Юьхьанца Ингалсехь яьржинера яцйина ц?е ?assoc.?, цул т?аьхьа 1880-г?а шерашкахь цунах елира термин ?соккер? (инг. soccer), дацдарна т?е ?-soc-? суффикс ?-er? тоьхна оксфордан ламастаца[en] а тоьхна (регби-футболахдацдина олура ?раггер? (инг. rugger))[4]. В периодике термин ?соккер? используется по крайней мере с 1892 года[5]. Ингалсан меттан оксфордан дошамца, уггаре хьалха ?soccer? дош йозанан маттахь хааделла 1889 шарахь, ингалсан поэтан Доусон Эрнестан кехат т?ехь (делахь а цуо яздо socca, хетарехь, цуьнан х?инца а яцара стандартан йозанан кеп)[6].
Тахана ?соккер? ц?е яьржина ю цхьа мог?а ингалсметтан мехкашкахь, оцу пачхьалкхашкахь генара схьа г?арадевлла ду кхин футболан тайпанаш а. Масала, Австралехь а, Керла Зеландехь а футбол олу австралин футболах я регбилигах. Ирландехь ?футбол? термино билгалйоккху гэлан футбол, цундела ?соккер? прессехь лелон ц?е ю[7][8]. КъАРехь дукхаха болчарна ловзар девза ?соккер? санна, иза гойту КъАР чемпионатан ц?еро, ?Премьер соккер лига? а, т?ехь ДЧ-2010 финал хилла стадион ?Соккер Сити? а. АЦШ а, Канадехь а термин ?соккер? лелайо, х?унда аьлча футбол опу америкин футболах а, канадин футболах а. Ингалсахь ?соккер? ц?е ширъелла, керла чкъоьро иза ца лелайо.
Кхечу меттанашкахь ловзаран ц?е ю:
- я т?еэцна ингалсан дош football, масала нохчийн маттахь — ?футбол?, португалихой — futebol;
- я football дош гочдина т?еэцна, масала немцойн — Fu?ball, желтойн — ποδ?σφαιρο, финнийн — jalkapallo, жуьгтийн (иврит) — ??????, карелийн — jalgami???y, адыгийн — лъэпэеу;
- я схьадаьлла ?мийра бетта?, ?ког? дешнех, масала италихойн — calcio, хорватийн — nogomet, полякийн — pi?ka no?na (коган буьрка), мажарийн — labdarúgás (буьрканах мийра беттар).
Футболан истори
[б?аьра нисйан | нисйан]Футболан хьалхара кепаш
[б?аьра нисйан | нисйан]Буьрканех ловзура дукха мехкашкахь[9]. Цийчохь оцу тайпана ловзарх олура Чжу-Кэ[10]. Ширачу Спартехь ловзарх олура ?Эпискирос?[10], ткъа Ширачу Румехь ?Харпастум?[11]. Керла замахь Брянскан латтанаш т?ехь ловзура адаман коьрттал йолу, чу месаш йоьхкина, ц?оканан буьрканца. Оцу къийсамех олура ?шалыга? а, ?кила?[12] а. XIV б?ешеран гергахь италихошна дагадеира ?Кальчо?[13] ловзар. Нисса иза чудеира италихоша Британин г?айренашка[14].
Дуьххьарлера бакъонаш
[б?аьра нисйан | нисйан]XIX б?ешарахь Ингалсехь футбол г?араелира, крикетца[15] бен юсталур йоцуш. Цунах ловзура коьртаниг колледжашкахь[16]. Цхьацца колледжашкахь бакъонаша магадора буьрка куьйгашца лело а, д?аяла а, кхечанхьа иза ца магадора[17]. Дуьххьара, масех колледж цхьаьнакхетта, цхьа бакъо ян г?оьртира 1846 шарахь. Цара х?иттийра хьалхара бакъонаш[18]. 1857 шарахь кхоьллира дуьххьарлера говзаллин футболан клуб — ?Шеффилд?[19]. 1863 шарахь дехха дийцарш дина т?еийцира Ингалсан футболан ассоциацин бакъонаш. Иштта т?еийцира аренан а, кевнийн а барамаш[20]. Ткъа 1871 шарахь кхоьллира Ингалсан кад — дуьненахь уггаре шира футболан турнир[21]. 1891 шарахь т?еийцира пенальтин бакъо. Амма юьхьанца пенальти т?адам т?ера, ткъа тухура асанан т?ера, иза кевнашна 11 метр генахь яра[22].
Футболан тайпанаш
[б?аьра нисйан | нисйан]
Футболан шортта кепаш ю, коьртаниг ловзархойн барам к?езиг болуш, царна йукъахь: футзал (AMF) а, футзал (FIFA) — мини-футбол (ловзу зал чохь башха ц?енкъан т?ехь) а, шоубол (ловза адаптаци йина хоккейн ботт чохь йиллина ц?енкъа т?ехь) а, кертара футбол (ловзу муьлхха а барам болу аренахь, муьлхха ловзархойн барамехь), пляжан футбол (ловзу г?ум т?ехь), ?эркан футбол? (голлелца хи чохь, ингалсан Бёртонера х?ора шеран турнир), ?уьшалан футбол? (ловзу уьшал чохь), футболан фристайл (массо кепара финташ а, трюкаш а гойту), рашбол (ловзу кевнахочун, г?уданан буьрка тохаран, атакин, дуьхьалонан, нейтралан зонашка екъна аренахь), футдаблбол (ловзу шина буьканца).
Иштта ю виртуалан а, стоьлан а футбол спортан ловзарш санна, кехатан футбол логикин ловзар ду.
Футбол ч?ог?а г?араяларна, дукха ловзарш ду футболах тардина.
Манчестерехь болх беш ю Футболан къоман музей, цу чохь гойту хьалхалера г?араевлла матчийн пхийтта минотан фильмаш ы, музейн залашкахь ду г?арабевллачу ловзархойн балозан суьрташ[23], футболан исторера тайп-тайпана экспонаташ.
Футболан гуонахьара оьздангалла
[б?аьра нисйан | нисйан] | Х?ара йаззаман дакъа х?инца а йазданза ду. |
Хьажа кхин а
[б?аьра нисйан | нисйан]Билгалдахарш
[б?аьра нисйан | нисйан]- ↑ Guttman, Allen. The Diffusion of Sports and the Problem of Cultural Imperialism // The Sports Process: A Comparative and Developmental Approach(ингалс.) / Eric Dunning, Joseph A. Maguire, Robert E. Pearton. — Champaign: Human Kinetics. — P. p129. — ISBN 0880116242.. — ?the game is complex enough not to be invented independently by many preliterate cultures and yet simple enough to become the world's most popular team sport?.
- ↑ Dunning, Eric The development of soccer as a world game // Sport Matters: Sociological Studies of Sport, Violence and Civilisation(ингалс.). — London: Routledge. — P. p103. — ISBN 0415064139.. — ?During the twentieth century, soccer emerged as the world's most popular team sport?.
- ↑ Frederick O. Mueller, Robert C. Cantu, Steven P. Van Camp. Team Sports // Catastrophic Injuries in High School and College Sports(ингалс.). — Champaign: Human Kinetics. — P. p57. — ISBN 0873226747.. — ?Дуьххьарлера йоза (ингалс.)
Soccer is the most popular sport in the world, and its popularity is growing in the United States. It has been estimated that there were 22 million soccer players in the world in the early 1980s, and that number is increasing. In the United States soccer is now a major sport at both the high school and college levels.
?.
- ↑ Mazumdar, Partha The Yanks are Coming: A U.S. World Cup Preview (инг.). Embassy of the United States in London (2006 шеран 5 июнь). Т?екхочу дата: 2009 шеран 6 июнь. Кху чуьра архивйина оригиналан 2009 шеран 21 августехь Архивйина 2025-08-06 — Wayback Machine
- ↑ Baily's Magazine of Sports & Pastimes, vol. lvii(ингалс.). — London: Vinton, 1892. — P. 198.
- ↑ Soccer: first printed use of the word in 1891? Т?екхочу дата: 2020 шеран 6 июнь. Архивйина 2025-08-06 — Wayback Machine
- ↑ The Irish Times: Soccer. Т?екхочу дата: 2012 шеран 28 ноябрь. Архивйина 2012 шеран 28 ноябрехь (ингалс.)
- ↑ Independent.ie: Soccer. Т?екхочу дата: 2012 шеран 28 ноябрь. Архивйина 2012 шеран 28 ноябрехь (ингалс.)
- ↑ Гиффорд, 2007, p. 10.
- ↑ 1 2 Малов, 2002, p. 10.
- ↑ Малов, 2002, p. 14.
- ↑ "Англия ?украла? футбол на Брянщине". Владимир Митрофанов. 2025-08-06. Т?екхачаран де: 2013 ш. 24 июнехь.
- ↑ Малов, 2002, p. 17.
- ↑ Малов, 2002, p. 27.
- ↑ Футбол // Малый энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 4 томах. — СПб., 1907—1909.
- ↑ Малов, 2002, p. 34.
- ↑ Малов, 2002, p. 36.
- ↑ Малов, 2002, p. 38.
- ↑ Малов, 2002, p. 39.
- ↑ Малов, 2002, pp. 41—46.
- ↑ Малов, 2002, p. 53.
- ↑ Малов, 2002, p. 49.
- ↑ National Football Museum. Т?екхочу дата: 2013 шеран 6 май. Архивйина 2013 шеран 10 майхь
- ↑ Третяк А. Знаменитые болельщики российских команд // Чемпионат — 2013.
Литература
[б?аьра нисйан | нисйан]- Малов, В. И. Я познаю мир: Футбол. — Издательство ?Астрель?, 2002. — С. 10, 14, 17, 27, 34, 36, 38, 39, 41—46, 53, 49, 60, 61, 62, 64, 87. — ISBN 5-271-04556-0.
- Фут-боол // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
- Валь А. История футбола //М.: Изд-во АСТ. — 2005.
- К. Гиффорд. Энциклопедия футбола. — АСТ, 2007. — ISBN 978-5-17-044765-7.
Хьажоргаш
[б?аьра нисйан | нисйан]
- FIFA, Федерация Международных Футбольных Ассоциаций(ингалс.)
- UEFA, Союз Европейских Футбольных Ассоциаций
- CONMEBOL, Конфедерация южноамериканского футбола(испан.)(ингалс.)
Рейтинг сборных · Шеран ловзархо · Дашо буьрка ФИФА · мог?ам сборных · Коды
| |
| Аьхкенан |
|
|---|---|
| ?аьнан | |
| Юкъара яьхна | |
| Гайтаман | |
